LOGOS “RẮN NGẬM PHONG BÌ”

Một lần, cũng vì tôi chỉ còn biết mỗi việc hóng tivi mà đã nghe được và thấy ông Giáo sư Nguyễn Phú Trọng nói: “… Dân chủ đến thế là cùng”. Nếu đọc đúng, thì câu này có nghĩa là chúng ta đã đến “tận” (/chí: “chí thành” - chữ của Mạnh Tử) dân chủ!

Cụ Hồ nói “Dân chủ là để cho người ta được mở miệng” vậy là chúng ta đã được mở miệng. Tức là hết bị “bịt”. Tự do thì cấm thế nào được! Tất nhiên, tự do nói đây là tự do ý chí: “Chúa đã để cho ý chí được tự do; vì chỉ những gì tuân theo lý trí mới tự do” (John Milton). Tuân theo lý trí là quyền tự nhiên.

THUẬT XEM HÌNH

Cứ “xem hình mà tìm ngựa”: "Cúng vong, giải vong vốn là một nghi thức Đạo giáo, vào Việt Nam đồng nguyên với Phật Giáo, có tồn tại trong Phật Giáo Đại thừa. Chùa Ba Vàng thực hành nghi thức này có thể là không sai" [trích] thì ông Nguyễn Hồng Lam còn sót một cái sai nữa:

“Nay có kẻ vào vườn nhà người ta hái trộm đào mận. Mọi người nghe được thì cho là sai, người trên làm quan nghe được thì phạt. Vì sao thế? Vì người ấy làm thiệt người khác để làm lợi cho mình.

Tới như kẻ trộm gà bắt chó của người ta, thì còn bất nghĩa hơn kẻ vào vườn hái trộm đào mận. Vì sao như thế? Vì làm thiệt người khác càng nhiều thì càng không nhân từ, tội càng lớn.

LO CHO CON NGƯỜI...

Mai đây sẽ là ngày khai trường. Không biết có bao nhiêu bé trong diện “Rất tiếc bé không trúng tuyển vào trường”. Sao phải “tiếc”? Vì chỉ thấy những lời “Chúc mừng bé đã trúng tuyển vào trường”.

Rõ là “tiếc” hay “mừng” ở đây mới là điểm nhấn đến cơ hội để trở thành. Nói theo ngôn ngữ sư phạm là cơ hội dồi dào cho sự “phát triển trí lực”. Những tưởng…, thôi thì chưa có được những trường tốp đầu như ở các nước tiên tiến Mỹ, Anh, Pháp, Đức… thì cũng phải giành được cho bọn trẻ mới chập chững đến trường những cơ hội như nhau để chúng có thể phát triển được cái nụ mầm mới nhú!

CHUYỆN GIỜ MỚI KỂ (hết)

Rồi chúng tôi gấp rút và khẩn trương chuẩn bị và thực hiện khoa mục luấn luyện cuối cùng: “Tiểu đội bộ binh vận động phục kích đánh địch ngoài công sự”. Buổi trưa chúng tôi ở luôn lại thao trường cho phù hợp với tình huống giả định. Chỉ các cô thôn nữ hái cà cứ giả vờ như là chúng tôi đã di chuyển đi bảo vệ mục tiêu khác. Các cô cứ hồn nhiên như không có chúng tôi! Có lẽ vì say sưa kể nhau nghe về một cái gì đó, nghe có vẻ to! Cứ thấy sau cái khoát tay là họ cười rồi họ đuổi nhau, họ thùm thụp đấm vào lưng nhau, khiến nhiều đứa tôi không nhớ nổi cái lưng mình! Chốc chốc lại một cô xốc xốc cái áo ngực. Có cô lại kéo xệch cái quần sang bên rồi phủi phủi cái mông. Tiếng phành phạch không vang nhưng cũng khá rõ giữa buổi trưa yên ắng lắng đôi tiếng ve vào hè. Mắt đứa nào đứa nấy cứ ráo hoảnh. Hễ ở đâu không có nghỉ trưa là ở đó chắc là chúng tôi. Cứ đầu bên này có tiếng nào “xuýt… oa” là đầu bên kia đáp trả ngay, “suỵt, khẽ chứ bay”!

CHUYỆN GIỜ MỚI KỂ

Vào cái ngày tôi chợt thấy trong người có cái gì là lạ… Thơ thẩn vườn nhà, nhìn đôi bướm thường cứ qua lại bên này mà nay bỗng xốn xang… Nhìn sang cô bé cứ sáng sáng là gánh hàng cho mẹ, giờ này rồi mà còn lần khân mải những đâu? Mà sao tôi lại chỉ nghĩ cái “lần khân”… Lại còn lẩm bẩm đếm thời gian, mà lại còn đang nhẩm thì bị lôi ngay về bởi cái giấy gọi đi bộ đội!

Mẹ tôi bảo:

- Mày lấy con cái Bướm không? Mẹ cưới cho!

Tôi nói:

- Chị í lớn thế mà, lấy gỉ?

Mẹ tôi cụt hứng nhưng chắc là không giận:

- Thôi vậy thì đi! Đi đi rồi về lấy…

Chuyện vui: CẢNH CHIỀU

 

Về chiều, nỗi sợ vợ ở ông bạn cùng một lớp với tôi, khiến ông hễ cứ bước ra khỏi nhà là cơn buồn ngủ ập đến. Ca mà hễ khi ập đến, nếu sực nhớ ngay đến vợ cái là ông tỉnh rụi như con chim sáo ngay! Vì điều này có gây phiền toái cho ông khi tham gia giao thông, nên việc gắn một tấm hình “phụ nữ hở vú” vào trước chỗ ông ngồi là điều có thể hiểu được.

Lúc buồn ngủ, mà không nghĩ “hở vú” là vợ, thì ông cứ tỉnh queo như con chim sáo! Lúc ông như con chim sáo, mà chợt nghĩ đến cặp vú tràn trề ra như thế này thì sao thể là vợ mình được, ông liền… chẳng thể ngủ luôn! Chứng tỏ “hở vú” là nguồn năng lượng dồi dào giúp việc khơi gợi trong ông mối liên tưởng đến vợ. Phiền phức lại ở chỗ, khi chập chờn theo dòng luân chuyển, - luân chuyển hay là đối lưu: “vợ” và “vú”, lại khiến ông không ngủ cũng chẳng được; không-không ngủ, tức hai lần phủ định, lại cũng không xong!

ĐI VÀO LÒNG NGƯỜI

Triệu Cao liên tục thay đổi tư thế. Hết ngồi rồi lại nằm, lại ngồi… lại nằm… mà cũng không sao nguôi ngoai nỗi nhớ cún cưng. “Không biết mấy hôm nay rồi, bọn cẩu tặc có cho nó ăn uống gì không, hay lại cho nó đi vào lòng chúng rồi nữa”.

Nghĩ đến đó lão xót cả ruột. Cứ mỗi lần mất chó, lần nào cũng như lần nào, lão cũng cứ phải bỏ ăn bỏ uống, thậm chí bỏ cả vào chầu. Từ cái đận lão “xin được dâng lên cho bệ hạ một con ngựa tốt”, vua Nhị Thế đã cãi lại rằng “đó là hươu”, lão mới nói với đám đại thần “ai nói hươu” thì ngồi lại với vua, thế thôi mà cả đám liền kéo nhau về hết nhà lão họp.

ĐẼO CÀY GIỮA ĐƯỜNG

Khi coi tôn giáo trước hết là đức tin thì mới xứng đáng nhận được quyền tự do tín ngưỡng, và đó là quyền tự nhiên.

Nhu cầu tín ngưỡng tôn giáo vượt lên trên cả các nhu cầu về ăn, mặc, ở. Vả lại khi nó vượt lên trên tất cả các nhu cầu vật chất là khi không ai đâu còn nghĩ ra từ “cấp bách” để chèn vào giữa “nhu cầu” và “ăn”, “mặc”, nhất là “ở”! Thế nên càng văn minh hơn lên thì nhu cầu niềm tin càng trở nên tập trung. Và sự này biểu hiện ra bằng sự di dần từ tôn giáo đa thần, mỗi thần có một sức mạnh khác nhau, trở nên tôn giáo độc thần với một vị thần toàn năng cao cả gánh vác trách nhiệm lo toan thống nhất cho tất cả mọi người.

KINH NGHIỆM TỪ CÁI LOA LÀNG

Quan liêu là một lối sống mà nhà Nho cực ưng cái bụng. Triết lý an nhàn của nhà Nho coi  “vô vi” cũng là không làm gì để giữ cho được yên chỗ. Yên chỗ là “mưa không đến mặt, nắng không đến đầu”. Huấn lệnh ban ra bất kể đầu đường xó chợ nào thì nó cũng đều lần tới được. Mẹ mõ vừa gõ vừa rao: “lệnh ông không bằng cồng bà” là cái chỗ đó!

Được cái mẹ mõ thường thì là vú rất to. Dù gì thì “mẻ” cũng là người duy nhất trong làng được “mở” trong một cái xã hội “đóng”. Mõ quyền như thế thì ngực ắt phải nở ra gấp hai ba lần. Gì thì gì, thích ngực nở ở đàn ông là một cái thói. Nghe tiếng mõ biết là có mẹ mõ sắp qua, cánh đàn ông nheo mắt làm hiệu cho nhau. Rồi lặng lẽ rủ nhau kéo đi trông xem mẹ mõ! Chúng chầu chực có khi là cả buổi may ra thì gặp được. Thói nhà quê là cứ phải như thế: “gần nhà xa ngõ”; nghe tiếng rao là liền tưởng… mẹ mõ đã tới, đâu như… chỉ vài con ngõ nữa thôi là đến ngõ nhà mình! Nhưng rồi có khi, đáng nhẽ đến ngõ nhà mình, thì “mẻ” lại “quành” sang nẻo khác! Thế là toi cái cơ hội được “cập nhật” tình hình. Cánh đàn ông chép miệng!

GIẢ KIM THUẬT

Con người nghĩ ra những khái niệm chỉ là để thể nghiệm những trải nghiệm nhất thời về những trạng thái nghỉ tuyệt đối… Hệ quả mới phải là cả một chuỗi hỗn độn của các tư tưởng chống đối nhau. Cũng không hẳn là để đè bẹp nhau nếu mục đích chân chính là vạch ra cách thức để chối bỏ thực tại của cái thế giới hiện tượng được khám phá chỉ biết dựa vào các giác quan không thực hiện được. Trong thiên văn học đã từng có cuộc tranh cãi về cái hình ảnh thị giác từ quỹ đạo của sao Hỏa diễn ra không theo đúng nghĩa như những “kẻ lang thang” (/ hành tinh). Có ai hình dung ra được điều này không, nói với vợ thì là đi công tác nhưng chỉ mới dứt lời anh ta đã phát hiện ngay ra cái “máy cái” nhà mình đã “ngủ đông” mà người chích chuột không phải ai xa lạ chính là bạn cùng cơ quan nhưng lại là sếp của mình?

CHÚNG TA…

 

Có những phát ngôn từ lãnh đạo nước ta, thời gian qua, đáng chú ý hơn cả là những mệnh đề có những định ngữ thuộc về các đại từ “chúng ta” và tương đương.

“Nếu chúng ta sai thì chúng ta xin lỗi dân. Nếu dân sai dân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”.

Căn cứ vào văn cảnh chứa ngôn từ hay hoàn cảnh xuất hiện sự vật thì “chúng ta” và “dân” là những thực thể, mới nên việc “xin lỗi” và “chịu trách nhiệm pháp luật” là những việc khác nhau. “Những việc khác nhau thì không cùng đứng” (Hàn Phi).

QUÝT LÀM CAM CHỊU

Lại một CDC nữa vào lò.

Tôi chẳng thấy vui gì khi nghĩ đến một người vợ nữa gào thét như cắt gan cắt ruột vì mất chồng. Có lẽ cũng chả mấy ai nghĩ được như tôi khi họ không có dịp chứng kiến cảnh những người vợ ở làng quê tôi nhận được tin “báo tử” chồng. Nhưng có lẽ ai cũng cảm nhận ra những đứa trẻ thiếu cha nhưng không thể nào trở thành Thánh Gióng. Rồi những kẻ già nua cặm cụi cả đời kia lấy ai là người dưỡng nuôi để sống cho trọn tuổi?

SỐNG NÊU GƯƠNG

Tề vương chỉ vì thích y phục màu tím mà thiên hạ nước Tề ngày nào, lúc nào cũng chỉ rặt… hoàng hôn. Vua buồn lắm. Chỉ vì “đụng hàng” mà vải vóc màu tím cứ ngày một khan hiếm, giá cả leo thang, lạm phát gia tăng… Năm súc vải chưa nhuộm màu cũng không đổi lấy được một súc vải màu tím.

VỤ ĐỒNG TÂM VÀ PHÉP SUY LÝ TỐ NHÂN (đoạn 3)

Còn gì nữa mà không phải là “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật” là suy nghĩ và hành động vì công lý! Thế nên việc biện ra các trò mánh lới nong cho kỳ ra kẽ hở của pháp luật…, còn như không theo cách lạng lách mà lại nại ra các lý lẽ giả định hòng giũ bỏ trách nhiệm đạo đức cũng chỉ là thứ chiêu trò súc sắc của tự do! Luật pháp khi còn chưa được thấm được vào tình cảm và đạt đến mức làm chủ thực sự các hành vi thì ranh giới giữa sự kiểm soát xã hội và sự độc lập cá nhân vẫn chỉ là chỗ náu thân của quyền lực. Có thế thì cái nguyên tắc thụ hưởng trong chủ nghĩa xã hội, ông K. Marx mới chỉ đặt ra là “cái quyền ngang nhau cũng vẫn là cái quyền tư sản” [19, 34].

VỤ ĐỒNG TÂM VÀ PHÉP SUY LÝ TỐ NHÂN (đoạn 2)

Ý nghĩa của một chế độ chỉ mỗi sự nó có lợi cho ai về cái gì, ý nghĩa của một chủ trương chính sách mới là ở chỗ nó làm sản sinh ra những hành vi hay phẩm cách nào. Thành ra mà giả định là nỗi ác cảm pháp luật không phải ở tính hà khắc của nó; cũng không ở cái vẻ ngoài “nếu chúng ta sai chúng ta xin lỗi dân, nếu dân sai thì dân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”.

VỤ ĐỒNG TÂM VÀ PHÉP SUY LÝ TỐ NHÂN (đoạn1)

Phiên xét xử sơ thẩm vụ “Giết người và chống người thi hành công vụ xảy ra tại thôn Hoành, Đồng Tâm, Mỹ Đức, Hà Nội, ngày  09/01/2020”, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội nếu không thẳng thừng ngược đãi các ý kiến tranh tụng tại tòa thì sẽ không có hôm nay: phiên tòa phúc thẩm - cơ hội để các “bị cáo” tìm lại chính mình. Chính cái lẽ tự nhiên hay đúng ra là quyền được “đúng người đúng tội” mới là cách để khỏi nói rằng, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội, tại phiên xét xử kia, đã không đạt được điều nó muốn, thành thử nó cũng chả muốn điều nó đã đạt được!

TÔI “RÃ BĂNG”

(Hôm ấy, vừa vào đến phòng đợi giáo vên thì nghe nhóm các cô giáo kháo nhau: Nhà trường đang cho tạm ứng tiền đề tài NCKH. Mừng húm! Tôi dzọt ngay xuống tài vụ. Không tiền thì không làm được cái trò trống gì cả. Kể cả… chuyện ấy!

Nhìn vào danh sách, tôi không thấy tên đề tài “Vai trò của cấp ủy ở cơ sở trong nghiên cứu khoa học của Tổ Bộ môn…”. Mồ hôi tôi vã ra).

 CHỈ LÀ THỨ ẨN ỨC BỊ DỒN NÉN 

“Chồng đi làm về nhà nhưng im lặng suốt, không nói gì cả, hoặc suốt ngày khen hàng xóm xinh đẹp, chu đáo; rồi “giận cá chém thớt”, giận dỗi vô cớ...” thì không phải riêng nhà nào mới có. Nhưng có là vơ tuốt ngay vào luật, coi như “cũng là bạo lực gia đình” thì “chồng” này phải được trở thành cái phổ biến.

 DÂN NÀO CHÍNH PHỦ ẤY 

Có mà được phép chất vấn nhà lãnh đạo (như cách của nhà phóng viên) chẳng hạn: “Phong cách Hồ Chí Minh là gì?”, sẽ không có chuyện trừ ra ai dám cả gan, mà tất cả đều sẽ cùng nhận được: “Nói đi đôi với làm!”. Trừ khi, ai, từ sự phấn khích này hòng tìm kiếm niềm phấn khích mới: “Thế khi nào thì là nói đi đôi với làm?” lúc đó mới là, “Khiêu khích kiểu đó, anh vào lò!”. Ai ở trong lò đều như thế! Biết “khi nào thì” trước khi biết “thế nào là”… dzô lò!

 

THƯ NGỎ TỚI CÁC ÔNG CHỦ BÚT

 

Tại một bài viết “Cần bỏ phiếu tín nhiệm Bộ trưởng Bộ Công thương” mới đây, nhà báo, nhà thơ Hoàng Tám Bùi đã gán cho việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các quan chức chính phủ nói chung, bộ trưởng Công thương nói riêng một tầm quan trọng quá mức. Nếu không nói điều này là phi thực thì cũng dễ rơi vào cạm bẫy “lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích tổ chức cá nhân” với những ai đồng tình và đòi cho bằng được quyền tín nhiệm đối với người khác.